| Касб тавсифи | Бакалавриатда "Фойдали қазилма конлари геологияси, қидирув ва разведкаси" мутахассислиги фойдали қазилмалар конларини қидириш, ўрганиш ва баҳолашни амалга оширувчи мутахассисларни тайёрлашга қаратилган. Ўқув дастури геология, минералогия, петрография ва геокимё каби асосий фанларни, шунингдек, конларни қидириш ва қидириш усуллари ва технологиялари билан боғлиқ ихтисослашган фанларни ўрганишни ўз ичига олади.
Талабалар геологик тадқиқотлар ўтказишни, геологик хариталар ва сейсмик маълумотларни талқин қилишни, ПИ конларининг истиқболларини баҳолашни ва конларни тадқиқ қилиш ва улардан фойдаланиш усулларини ишлаб чиқишни ўрганадилар.
Мутахассислик доирасида турли хил фойдали қазилмалар конлари ажратилиши мумкин, шу жумладан:
Нефт ва газ конлари: нефт ва газнинг геологик тузилиши ва хусусиятларини ўрганиш, янги конларни қидириш, шунингдек уларни қидириш ва қазиб олиш усулларини ишлаб чиқиш.
Металл конлари: темир, мис, олтин, кумуш ва бошқалар каби фойдали металларни ўз ичига олган геологик тузилмаларни ўрганиш ва уларнинг захиралари ва разведка истиқболларини баҳолаш.
Кўмир конлари: кўмир қатламларининг тузилиши ва сифатини ўрганиш, янги кўмир конларини қидириш, уларни қидириш ва қазиб олиш усулларини ишлаб чиқиш.
Руда конлари: рангли ва қимматбаҳо металларнинг рудаларини ўз ичига олган геологик тузилмаларни ўрганиш, шунингдек уларни қидириш ва қазиб олиш усулларини ишлаб чиқиш.
Талабалар, шунингдек, геологик жараёнлар ва геологик тадқиқот усуллари, шунингдек, кон маълумотларини таҳлил қилиш учун геоахборот тизимлари ва компютер симуляцияси асослари бўйича билимларга эга бўладилар. |
|---|
| Касб тарихи | "Фойдали қазилма конлари геологияси, қидирув ва разведкаси" ихтисослиги қадимги цивилизациялардан бошлаб чуқур тарихий илдизларга эга бўлиб, у эрда одамлар тог ъ жинслари ва табиий ресурслар ҳақидаги билимларни қазиб олиш учун ишлатган. Бироқ, илмий интизом сифатида у 19-асрда шакллана бошлади.
Ушбу соҳадаги билимларни тизимлаштириш йўлидаги биринчи қадамлар саноат инқилоби даврида, саноат учун ёқилғи ва хом ашёга бўлган эҳтиёж жуда муҳим бўлган пайтда амалга оширилди. Айнан шу вақтда фойдали қазилма конларини қидириш ва қидириш усулларини ўрганишни бошлаган биринчи геологик институтлар ва таълим муассасалари ташкил этилди.
ХИХ асрда геология ер қаърининг пластисияси назарияси, кўмир ва нефтнинг органик келиб чиқиши назарияси, шунингдек, руда конларининг шаклланиши назарияси каби назарияларнинг ривожланиши билан илмий интизомга айланди. Мутахассисликнинг келажакдаги ривожланиши учун асос бўлган геологик хариталаш, сейсмик тадқиқотлар ва бошқа технологиялар усуллари ишлаб чиқилган.
20-асрда сейсмик томография, магнетометрия, радиометрия ва бошқалар каби янги технологиялар пайдо бўлиши билан геология, фойдали қазилма конларини қидириш ва қидириш янада аниқроқ ва самаралироқ бўлди. Компютер технологиялари ва геоахборот тизимларининг ривожланиши ҳам ушбу соҳанинг ривожланишига сезиларли таъсир кўрсатди, бу катта ҳажмдаги маълумотларни таҳлил қилиш ва геологик тузилмаларнинг уч ўлчовли моделларини яратиш имконини берди.
Бугунги кунда "Фойдали қазилма конлари геологияси, қидирув ва разведкаси" ихтисослиги муҳим ва долзарб бўлиб қолмоқда, чунки фойдали қазилмаларга бўлган эҳтиёж ўсишда давом этмоқда ва уларни қидириш ва қидиришга профессионал ёндашув талаб этилади. |
|---|
| Фаолият турлари | "Фойдали қазилма конлари геологияси, қидирув ва разведкаси" ихтисослиги фойдали қазилмаларнинг ўзига хос турларига ва уларни қидириш ва қидириш усулларига йўналтирилиши мумкин бўлган ҳар хил турларни ўз ичига олади. Мутахассисликнинг айрим турларига қуйидагилар киради:
Нефт ва газ геологияси: нефт ва табиий газ конларини ўрганиш ва қидириш билан боғлиқ ихтисослашув.
Металл руда геологияси: металл конларини (масалан, олтин, мис, темир ва бошқалар) қидириш ва қидиришга қаратилган.
Углеводород геологияси: нефт ва табиий газ каби углеводород конларини қидириш ва қидиришга қаратилган ихтисослашув.
Руда геологияси: асосий йўналиш рангли ва қимматбаҳо металлар (масалан, олтин, кумуш, мис ва бошқалар) рудалари конларини ўрганиш ва излашдир.
Муҳандислик геологияси: йўллар, кўприклар, туннеллар ва бошқалар каби қурилиш ва муҳандислик иншоотларига таъсир қилувчи геологик жараёнлар ва омилларни ўрганишга қаратилган ихтисослашув.
Гидрогеология: эр ости сувларини ўрганиш ва эр ости сув ресурслари конларини қидириш билан шуғулланади. |
|---|
| Иш жойлари | Фойдали қазилма конлари геологияси, қидирув ва разведкаси бўйича мутахассислар геологик тузилмаларни тадқиқ қилиш ва фойдали қазилмалар конларини шакллантириш билан шуғулланадилар. Уларнинг иши қуйидагиларни ўз ичига олади:
Конларни қидириш ва ўрганиш: потенциал фойдали қазилма конларини аниқлаш учун геологик тадқиқотлар ва геологик маълумотларни таҳлил қилиш.
Конларни қидириш: қудуқларни бурғулаш, сейсмик тадқиқотлар, геофизик тадқиқотлар ва бошқа усулларни ўз ичига олган конларнинг кўлами ва хусусиятларини аниқлаш учун қидирув ишларини олиб бориш.
Фойдали қазилмалар захиралари ва сифатини баҳолаш: геологик тадқиқотлар ва қидирув ишлари натижалари асосида фойдали қазилмалар захиралари ҳажми ва сифатини аниқлаш.
Ишларни режалаштириш ва мувофиқлаштириш: конларни қидириш ва қидириш бўйича дастурлар ва иш режаларини ишлаб чиқиш ва геологик тадқиқот гуруҳлари фаолиятини мувофиқлаштириш.
Таҳлил ва ҳисобот: олинган маълумотларни қайта ишлаш ва таҳлил қилиш, геологик тадқиқотлар ва конларни қидириш натижалари тўғрисида ҳисоботларни тайёрлаш.
Кончилик лойиҳаларида иштирок этиш: кончилик лойиҳалари учун геологик асос тайёрлаш, геологик моделлар ва қазиб олиш стратегияларини ишлаб чиқиш. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Фойдали қазилма конлари геологияси, қидирув ва разведкаси бўйича мутахассислар қуйидаги кўникмаларга эга бўлиши керак:
Геологик билимлар: геология асосларини, шу жумладан эр қобиғининг тузилишини, тог ъ жинсларининг шаклланишини ва фойдали қазилма конларининг пайдо бўлишига олиб келадиган жараёнларни тушуниш.
Геоахборот тизимлари (ГИС): геологик маълумотларни таҳлил қилиш ва қайта ишлаш, конларнинг хариталари ва моделларини яратиш учун ГИС билан ишлаш қобилияти.
Геофизик усуллар: сейсмик тадқиқотлар, магнетометрия, радиометрия ва электромагнит усуллар каби геофизик тадқиқот усулларини билиш.
Геологик хариталаш: геологик хариталар ва диаграммаларни тузиш, геологик тузилмалар ва шаклланишларни талқин қилиш қобилияти.
Муҳандислик кўникмалари: конларни қидиришнинг муҳандислик усулларини билиш, шу жумладан қудуқларни бурғулаш ва махсус жиҳозлардан фойдаланиш.
Аналитик қобилият: геологик маълумотларни таҳлил қилиш ва талқин қилиш, нақш ва тенденцияларни аниқлаш, башорат қилиш ва қарор қабул қилиш қобилияти.
Мулоқот қобилиятлари: ҳамкасблар, мижозлар ва бошқа лойиҳа иштирокчилари билан самарали мулоқот қилиш, тадқиқот ва ҳисобот натижаларини тақдим этиш қобилияти.
Ташкилий қобилият: геологик тадқиқотлар ва разведка ишларини режалаштириш ва мувофиқлаштириш, лойиҳаларнинг муддатлари ва бюджетларига риоя қилиш қобилияти. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5311700 |
|---|
