| Касб тавсифи | Бакалавриатда Гидрометеорология ихтисослиги атмосфера ҳодисалари таъсири остида сув ресурсларидаги ўзгаришларни тушуниш ва башорат қилиш мақсадида гидрологик ва метеорологик жараёнларни ўрганишнинг ноёб комбинациясидир. Ушбу мутахассислик талабалари иқлим ва гидрологик шароитлар тўғрисидаги маълумотларни тўплаш, таҳлил қилиш ва талқин қилиш усулларини ўрганадилар, шунингдек об-ҳаво, сув тошқини, қурғоқчилик ва бошқа гидрометеорологик ҳодисаларни башорат қилиш кўникмаларини ривожлантирадилар.
Ўқиш доирасида талабалар метеорология, гидрология, иқлимшунослик, гидрометрия, гидрокимё ва бошқалар каби фанларни ўрганадилар. Шунингдек, улар об-ҳаво ва сув ресурсларининг ўзгаришини башорат қилиш учун математик моделлаштириш усулларини ўзлаштирадилар, шунингдек, компютер моделлари, масофадан зондлаш ва геоахборот тизимлари каби замонавий воситалар ва технологиялардан фойдаланишни ўрганадилар. Гидрометеорология бўйича мутахассислар давлат муассасаларида ҳам, хусусий секторда ҳам тадқиқот олиб бориш, башорат қилиш ва Гидрометеорология ва сувни бошқариш бўйича маслаҳат бериш орқали ишлашлари мумкин. |
|---|
| Касб тарихи | Гидрометеорология ихтисослиги метеорология ва гидрология соҳасидаги илмий тадқиқотлар эволюцияси натижасида пайдо бўлди. Унинг тарихида бир нечта асосий босқичларни ажратиб кўрсатиш мумкин.
Дастлабки тадқиқотлар: атмосфера ҳодисалари ва сув ресурсларини ўрганиш Гидрометеорология мустақил илмий соҳа сифатида шаклланишидан анча олдин бошланган. Қадимги ва ўрта асрларда одамлар об-ҳаво ва дарёлар ва океанларнинг сувларини кузатишган.
Алоҳида фанларнинг шаклланиши: ХIХ асрда метеорология ва гидрология ҳақидаги билимларни алоҳида илмий фанлар сифатида тизимлаштириш пайдо бўлди. Кўпгина олимлар атмосфера ва гидрологик жараёнларни фаол ўрганишни бошладилар, аммо кейинчалик бу фанларнинг бирлашиши содир бўлди.
Метеорология ва гидрологияни бирлаштириш: XX асрнинг бошларида атмосфера ва гидрологик ҳодисалар ўртасидаги яқин муносабатларни англаш муносабати билан сув ресурсларидаги ўзгаришларни тўлиқ тушуниш ва башорат қилиш учун метеорологик омилларни ҳисобга олиш кераклиги аниқ бўлди. Бу янги илмий соҳа - гидрометеорологиянинг пайдо бўлишига олиб келди.
Техника ва технологияларнинг ривожланиши: кейинги ўн йилликларда гидрометеорологиянинг ривожланиши технология ва технологиянинг ривожланиши билан чамбарчас боғлиқ эди. Замонавий компютер моделларининг жорий этилиши, масофадан зондлаш, шунингдек, математик моделлаштириш усулларининг ривожланиши гидрометеорологик жараёнларни башорат қилиш ва ўрганиш имкониятларини сезиларли даражада оширди.
Бугунги кунда Гидрометеорология иқлим тадқиқотлари, об-ҳаво ва тошқинларни башорат қилиш ва сув ресурсларини бошқариш каби йўналишларни ўз ичига олган ҳолда фаол ривожланишда давом этмоқда. |
|---|
| Фаолият турлари | Гидрометеорология ихтисослиги бир неча турдаги мутахассисликларни ўз ичига олади:
Метеорология: атмосфера ҳодисалари, иқлим, об-ҳаво ва уларнинг атроф-муҳитга таъсирини ўрганиш. Метеорологлар об-ҳаво маълумотларини таҳлил қиладилар, башорат қилиш усулларини ишлаб чиқадилар ва иқлим ўзгаришини ўрганадилар.
Гидрология: Йернинг сув ресурсларини, шу жумладан эр усти ва эр ости сувлари, дарёлар, кўллар ва музликларни ўрганишга қаратилган. Гидрологлар сув айланишини таҳлил қилиш, сув захираларини баҳолаш, сув тошқини ва қурғоқчиликни башорат қилиш ва сувни бошқариш усулларини ишлаб чиқиш билан шуғулланадилар.
Гидрометеорологик моделлаштириш: ушбу соҳадаги мутахассислар об-ҳаво, иқлим ва гидрологик жараёнларни башорат қилиш учун математик моделларни ишлаб чиқиш ва қўллаш билан шуғулланадилар. Улар маълумотларни таҳлил қилиш ва башоратли моделларни яратиш учун компютер дастурларидан фойдаланадилар.
Иқлимшунослик: иқлимни, унинг ўзгарувчанлигини ва ердаги ҳаётга таъсирини ўрганиш. Иқлимшунослар узоқ муддатли иқлим ўзгаришини таҳлил қиладилар, унинг экотизимлар ва инсон фаолиятига таъсирини ўрганадилар ва иқлим ўзгаришига мослашиш усулларини ишлаб чиқадилар. |
|---|
| Иш жойлари | Гидрометеорология ихтисослиги бўйича иш танланган ихтисосликка қараб турли хил фаолият соҳаларини ўз ичига олади:
Об-ҳаво ва иқлимни башорат қилиш: гидрометеорологлар қисқа ва узоқ муддатли об-ҳаво прогнозларини тузиш учун метеорологик маълумотларни тўплаш, таҳлил қилиш ва талқин қилиш билан шуғулланадилар. Улар об-ҳаво шароитларини башорат қилиш учун компютер моделлари ва масофадан зондлаш каби замонавий воситалар ва усуллардан фойдаланадилар.
Иқлим ўзгаришини ўрганиш: ушбу соҳадаги мутахассислар тарихий маълумотлар асосида узоқ муддатли иқлим ўзгаришини таҳлил қиладилар ва келажакдаги ўзгаришларни башорат қилиш усулларини ишлаб чиқадилар. Улар антропоген омилларнинг иқлимга таъсирини ўрганадилар ва иқлим ўзгаришига мослашиш стратегиясини ишлаб чиқадилар.
Гидрологик тадқиқотлар: гидрометеорологлар сув ресурсларини ўрганиш, уларнинг захиралари ва динамикасини баҳолаш, эр усти ва эр ости сувларини таҳлил қилиш, сув тошқини ва қурғоқчиликни башорат қилиш ва сувни бошқариш усулларини ишлаб чиқиш билан шуғулланадилар.
Илмий тадқиқотлар: гидрометеорологлар гидрометеорологик жараёнлар ҳақидаги билимларни кенгайтириш ва янги тадқиқот усуллари ва воситаларини ишлаб чиқишга қаратилган илмий тадқиқотларда иштирок этадилар.
Маслаҳат ва экспертиза: гидрометеорологлар давлат идоралари, саноат корхоналари ва бошқа ташкилотлар учун об-ҳаво, иқлим ва сув билан боғлиқ масалалар бўйича маслаҳатчи ёки эксперт сифатида ишлашлари мумкин. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Гидрометеорология бўйича мутахассислар кўп қиррали кўникмаларга эга бўлиши керак, жумладан:
Аналитик кўникмалар: об-ҳаво, иқлим, гидрология ва бошқа гидрометеорологик параметрлар тўғрисидаги маълумотларни таҳлил қилиш ва шарҳлаш қобилияти.
Дала тадқиқотлари: дала кўникмалари, метеорологик ва гидрологик маълумотларни йиғиш ва қайта ишлаш.
Моделлаштириш: об-ҳаво, иқлим ва гидрологик жараёнларни башорат қилиш учун компютер моделларидан фойдаланиш қобилияти.
Статистик таҳлил: маълумотларни таҳлил қилиш ва прогнозларни ишлаб чиқиш учун статистик усуллар билан ишлаш кўникмалари.
Геоахборот тизимлари (ГИС): об-ҳаво, иқлим ва сув ресурслари бўйича фазовий маълумотларни таҳлил қилиш учун Гис бўйича билим ва тажриба.
Лойиҳани бошқариш: гидрометеорологик жараёнларни тадқиқ қилиш ва башорат қилиш бўйича режалаштириш ва лойиҳаларни бошқариш кўникмалари.
Қонунчилик ва стандартларни билиш: Гидрометеорология, сувни бошқариш ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги Қонунчилик ва стандартларни тушуниш. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5140700 |
|---|
