| Касб тавсифи | Бакалавриат йўналиши бўйича "Тоғ иши" мутахассислиги талабаларга қазиб олиш ва эр қобиғининг геологик тузилиши тўғрисида чуқур билим беради. Талабалар фойдали қазилма конларини қидириш, қидириш, қазиб олиш ва улардан фойдаланиш жараёнларини ҳамда тог ъ - кон саноатида замонавий технологиялар ва ускуналарни қўллашни ўрганадилар. Ўқиш давомида атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва меҳнат хавфсизлиги масалалари ёритилган бўлиб, бу келажакдаги мутахассисларга тог ъ - кон саноатида ишлашга комплекс ёндашув беради. |
|---|
| Касб тарихи | "Тоғ иши" ихтисослиги минг йиллар давомида чўзилган қадимий келиб чиқишга эга. Унинг тарихи инсоният цивилизациясининг ривожланиши ва ўзини Йернинг ички қисмидан зарур ресурслар билан таъминлаш истаги билан чамбарчас боғлиқ. Биринчи қазиб олиш уринишлари қадимги мисрликлар, хитойлар, юнонлар ва римликлар каби қадимги цивилизацияларга тегишли бўлиб, улар металлар, тошлар, туз ва бошқа фойдали ресурсларни қазиб олиш учун оддий воситалар ва усуллардан фойдаланганлар.
Ўрта асрларда ва янги даврда, XVIII-XIX асрларда илм-фан ва техника ривожланиши билан кончилик муҳандислик усулларини тизимли ўрганиш ва қўллаш соҳасига айланди. Бу даврда геология, кончилик ва кончилик тамойиллари ўрганилган биринчи тоғ мактаблари ва ўқув муассасалари пайдо бўлди. Ушбу давр, шунингдек, саноат ва иқтисодиёт эҳтиёжлари учун кўмир, металлар, нефт ва бошқа ресурсларни қазиб олиш билан боғлиқ бўлган тоғ - кон саноатининг жадал ривожланиши билан ажралиб турарди.
ХХ асрда "Кончилик" мутахассислиги тобора ихтисослашган бўлиб, геология, гидрогеология, кончилик, кончилик механизми ва меҳнат хавфсизлиги каби кенг кўламли илмий ва муҳандислик фанларини ўз ичига олган. Тоғ - кон саноатининг ҳозирги тенденциялари илғор технологиялардан фойдаланиш, жараёнларни автоматлаштириш, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий экотизимларга таъсирини камайтириш билан боғлиқ. Буларнинг барчаси талабаларни саноат ва фаннинг ушбу муҳим соҳасида самарали ва масъулиятли фаолиятга тайёрлайдиган "Кончилик" мутахассислиги бўйича ўқув дастурларида акс эттирилган. |
|---|
| Фаолият турлари | "Тоғ иши" мутахассислиги бир неча турдаги ихтисосликларни қамраб олади, шу жумладан:
Геология ва конларни қидириш: талабалар фойдали қазилма конларини қидириш ва баҳолаш усуллари ва технологияларини, шунингдек геологик тадқиқотлар ва маълумотларни талқин қилиш асосларини ўрганадилар.
Кончилик санъати ва техникаси: ихтисослашув тог ъ- кон технологияси ва техникасини ўрганиш, кон қазиш ишларини ишлаб чиқиш ва улардан фойдаланиш, шунингдек, тог ъ механикаси ва меҳнат хавфсизлиги асосларини ўз ичига олади.
Тог ъгеомеканикаси ва геотехникаси: талабалар тоғ жинсларининг конлар ва конлар каби муҳандислик иншоотлари билан ўзаро таъсири ва тог ъ иншоотларини лойиҳалаш ва қуриш бўйича билимларини чуқурлаштирадилар.
Тог ъекологияси ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш: ихтисослашув тоғ - кон фаолиятининг табиий муҳитга таъсирини ўрганишга ва уни минималлаштириш ва компенсация қилиш усулларини ишлаб чиқишга қаратилган.
Кончилик ва фойдали қазилмаларни бойитиш: талабалар рудалар ва фойдали қазилмаларни бойитиш ва қайта ишлаш жараёнларини, шунингдек, кон-металлургия корхоналарини бошқариш усулларини ўрганадилар. |
|---|
| Иш жойлари | "Тоғ иши" мутахассислиги бўйича ишлаш саноат ва фаннинг турли соҳаларида кенг имкониятларни тақдим этади. Битирувчилар қуйидагиларни бажаришлари мумкин:
Геологик тадқиқотлар ва конларни қидириш: фойдали қазилмалар захираларини қидириш ва баҳолаш билан шуғулланадиган компанияларда ишлаш, геологик тадқиқотлар ўтказиш ва янги конларни қидириш.
Кон қазиб олиш ва муҳандислик: кон қазиш ишларини ишлаб чиқиш ва улардан фойдаланиш, тог ъ- кон корхоналарида ишлаб чиқариш жараёнларини бошқариш, шунингдек тог ъ - кон иншоотларини лойиҳалаш ва қуриш билан шуғулланиш.
Тог ъ- кон хавфсизлиги ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш: тог ъ - кон корхоналарида меҳнат хавфсизлигини назорат қилиш соҳасида ишлаш, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш.
Илмий тадқиқотлар: геология, кончилик ва кон ускуналари соҳасида илмий-тадқиқот фаолияти билан шуғулланиш, фойдали қазилмаларни қазиб олишнинг янги технологиялари ва усулларини ривожлантиришга ҳисса қўшиш.
Консалтинг ва экспертиза: кончилик, геология ва тог ъ - кон саноати масалалари бўйича консалтинг ва эксперт хизматларини кўрсатувчи консалтинг фирмалари ва ташкилотларида ишлаш. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Тоғ иши бўйича мутахассислар кўп қиррали кўникмаларга эга, жумладан:
Геологик кўникмалар: геологик жараёнлар ва тузилмаларни тушуниш, геологик маълумотларни талқин қилиш ва геологик тадқиқотлар ўтказиш қобилияти.
Техник кўникмалар: тоғ- кон техникаси ва технологияларини билиш, тоғ - кон ускуналари ва муҳандислик тизимлари билан ишлаш қобилияти.
Хавфсизлик ва меҳнатни муҳофаза қилиш: тоғ - кон корхоналарида хавфсизлик қоидалари ва стандартларини билиш, хавфларни баҳолаш ва меҳнат хавфсизлигини таъминлаш чораларини кўриш қобилияти.
Аналитик кўникмалар: маълумотлар ва тадқиқот натижаларини таҳлил қилиш, муаммоларни аниқлаш ва самарали эчимларни ишлаб чиқиш қобилияти.
Бошқарув кўникмалари: ишлаб чиқариш жараёнларини ташкил этиш ва назорат қилиш, мутахассислар жамоаси ишини мувофиқлаштириш ва стратегик қарорлар қабул қилиш қобилияти.
Екологик билимлар: тоғ - кон фаолиятининг атроф-муҳитга таъсирини ва уни минималлаштириш усулларини тушуниш. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5311600 |
|---|
