Дефектология (Бакалавр)
| Касб тавсифи | Бакалаврда "Дефектология" ихтисослиги махсус таълим эҳтиёжлари бўлган одамлар билан ишлайдиган мутахассисларни тайёрлаш учун мўлжалланган. Ўқув курси психология, педагогика, тиббиёт ва турли хил ривожланиш бузилишларининг ўзига хос хусусиятларини ўрганишни ўз ичига олади. Талабалар, шунингдек, ихтисослаштирилган муассасаларда амалий тажрибага эга бўладилар. Ўқишни тугатгандан сўнг, битирувчилар мактаб-интернатларда, эрта аралашув марказларида, махсус мактабларда ва реабилитация марказларида ишлашлари мумкин. Асосий кўникмаларга тузатиш ва педагогик иш усуллари ва ўқитишга индивидуал ёндошиш киради. |
|---|---|
| Касб тарихи | Дефектология ихтисослиги ХИХ асрда, махсус таълим эҳтиёжлари бўлган одамларни ўқитиш ва реабилитация қилишга қаратилган биринчи муассасалар ва дастурлар пайдо бўлганда пайдо бўлган. Ушбу мутахассислик тарихи давомида ногиронлар билан ишлаш тушунчаси ва ёндашувида сезиларли ўзгаришлар юз берди. Турли мамлакатларда ўқитиш ва реабилитация қилишнинг турли усуллари ва ёндашувлари, шу жумладан тиббий-педагогик, психологик-педагогик ва ижтимоий-педагогик ёндашувлар ривожланди. ХХ аср охири ва ХХИ аср бошларида "Дефектология" мутахассислиги янада кенг қамровли ва фанлараро бўлиб, психология, тиббиёт, педагогика ва ижтимоий иш каби турли соҳалардаги билимларни ўз ичига олади. Технологиялар ва янги иш усулларининг ривожланиши билан Дефектология мутахассислари турли хил ривожланиш касалликлари бўлган одамлар билан ишлаш учун кўпроқ воситаларга эга бўлишди. Бугунги кунда Дефектология ихтисослиги жамиятнинг инклюзив таълимга бўлган эҳтиёжлари ва талабларини ҳисобга олган ҳолда ривожланишда давом этмоқда ва алоҳида эҳтиёжли одамларни ҳаётнинг барча соҳаларига жалб қилмоқда. |
| Фаолият турлари | Дефектология ихтисослиги турли йўналиш ва ёндашувларни ўз ичига олади: Нутқ терапияси: нутқ ва алоқа бузилиши бўлган болалар ва катталар билан ишлаш бўйича мутахассислик. Сурдопедагогика: кар ва эшитиш қобилияти паст болалар ва катталарни ўқитиш ва тарбиялашга эътибор. Тифлопедагогика: кўзи ожиз ёки кўр бўлган одамларни ўқитиш ва тарбиялашга алоҳида эътибор берилади. Олигофрения ва ақлий ривожланиш дефектологияси: интеллектуал ногирон ёки ақлий ривожланишида нуқсони бўлган одамлар билан ишлаш. Аутизм ва аутизм спектри муаммолари: аутизм спектри бузилган болалар ва катталар билан ишлаш бўйича мутахассислик. Инклюзив таълим: оддий таълим муассасаларида махсус таълим эҳтиёжлари бўлган болалар билан ишлаш усулларини ўз ичига олади. Ушбу йўналишлар Дефектология соҳасидаги мутахассисларга ривожланиш хусусиятлари ёки махсус таълим эҳтиёжларига эга бўлган турли тоифадаги одамлар билан ихтисослашиш ва ишлашга имкон беради. |
| Иш жойлари | Дефектология мутахассислиги бўйича ишларга қуйидагилар киради: Педагогик фаолият: махсус ва оддий таълим муассасаларида махсус таълим эҳтиёжлари бўлган болалар ва катталар билан ишлаш. Реабилитация ишлари: турли хил дастурлар ва усуллар орқали ногиронларни жамиятда мослаштириш ва ижтимоийлаштиришга ёрдам бериш. Нутқ терапияси амалиёти: нутқ ва алоқа бузилиши бўлган болалар ва катталар билан ишлаш, шу жумладан нутқ бузилишларини ташхислаш ва тузатиш. Инклюзив таълим: оддий таълим муассасалари доирасида махсус таълим эҳтиёжлари бўлган болалар билан ишлаш, уларнинг таълим олиш имкониятини таъминлаш ва ўқув жараёнига қўшилиш. Маслаҳат фаолияти: ота-оналар, ўқитувчилар ва бошқа мутахассислар учун алоҳида эҳтиёжли болаларни ўқитиш ва тарбиялаш бўйича маслаҳатлар бериш. Илмий-тадқиқот ишлари: Дефектология соҳасидаги илмий тадқиқотларда иштирок этиш, ногиронларга ёрдам беришнинг янги усуллари ва дастурларини ишлаб чиқиш. Ушбу мутахассислик бўйича иш алоҳида эҳтиёжли одамларга ёрдам бериш ва қўллаб-қувватлашга, уларга таълим олиш, ижтимоийлаштириш ва жамиятга қўшилиш имкониятини беришга қаратилган. |
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Дефектология мутахассислиги бўйича мутахассисларнинг кўникмаларига қуйидагилар киради: Педагогик кўникмалар: ҳар бир талабанинг индивидуал эҳтиёжларига мослаштирилган дарсларни режалаштириш ва ўтказиш қобилияти. Махсус таълим эҳтиёжлари билан ишлаш усулларини билиш: турли хил ривожланиш нуқсонлари ва махсус таълим эҳтиёжлари бўлган болалар билан тузатиш ва ривожлантириш усулларини билиш. Мулоқот қобилиятлари: жамоавий иш доирасида болалар, уларнинг ота-оналари, ҳамкасблари ва бошқа мутахассислар билан самарали мулоқот қилиш қобилияти. Емпатия ва бағрикенглик: ҳар бир талабанинг хусусиятларини тушуниш ва уларга ҳамдардлик кўрсатиш, уларнинг эҳтиёжларига бағрикенглик ва тушунишни кўрсатиш қобилияти. Аналитик кўникмалар: ҳар бир талабанинг индивидуал эҳтиёжлари ва қобилиятларини таҳлил қилиш, муаммоларни аниқлаш ва уларни ҳал қилиш усулларини ишлаб чиқиш қобилияти. Касбий компетенция: дефектологиянинг назарий асосларини, Қонунчилик нормаларини ва махсус таълим эҳтиёжлари бўлган болалар билан ишлаш қоидаларини билиш. Ушбу кўникмалар Дефектология бўйича мутахассисларга ногирон болалар ва катталар билан муваффақиятли ишлашга ёрдам беради, уларга сифатли таълим ва уларнинг ривожланиши ва мослашувини қўллаб-қувватлайди. |
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5111900 |