| Касб тавсифи | Бакалаврда "Мактабгача таълим" мутахассислиги туғилишдан олти ёшгача бўлган болалар билан ишлайдиган мутахассисларни тайёрлаш учун мўлжалланган. Ушбу дастур орқали талабалар ёш болаларни ўқитиш ва ривожлантиришнинг психологик, педагогик ва услубий жиҳатларини ўрганадилар. Ўқиш болалар психологияси асосларини, эрта таълим ва тарбия усулларини ўрганишни, ўйин ва таълим дастурларини ишлаб чиқишни, ота-оналар ва оила билан ишлаш кўникмаларини ўз ичига олади. Талабалар, шунингдек, мактабгача таълим муассасаларида амалиёт ўтайдилар, у эрда болалар билан тажриба орттирадилар ва олган билимларини амалда қўллайдилар. Ўқишни тугатгандан сўнг, битирувчилар мактабгача таълим муассасаларида, болалар марказларида, оилавий клубларда ва болаларни эрта ривожлантириш билан шуғулланадиган бошқа ташкилотларда ишлашга тайёр. |
|---|
| Касб тарихи | "Мактабгача таълим" ихтисослиги қадимги даврларда, ёш болаларни ўқитиш ва тарбиялашнинг биринчи шакллари оилалар ва жамоаларда пайдо бўлган пайтдан келиб чиққан. Бироқ, касбий тайёргарликнинг мустақил соҳаси сифатида у ХIХ асрда шакллана бошлади.
ХIХ асрда саноат ва шаҳар ҳаёти ривожланиши билан мактабгача таълим учун ўқув юртларини ташкил этиш зарурати пайдо бўлди. Бу вақтда болалар боғчалари ва болалар боғчалари каби биринчи мактабгача таълим муассасалари пайдо бўлди. Бу ота-оналар ишлаётган пайтда болаларга ғамхўрлик қилиш ва уларга таълим ва ривожланиш учун жой бериш зарурлигига жавоб бўлди.
ХIХ аср охири - ХХ аср бошларида мактабгача таълим таълим тизимининг муҳим таркибий қисми сифатида кўрила бошланди ва бир қатор мамлакатларда унинг фаолиятини тартибга солувчи қонунлар ва қоидалар қабул қилинди. Шу вақт ичида этакчи ўқитувчилар индивидуаллаштириш, ўйин усули ва боланинг шахс сифатида ривожланишига эътибор бериш тамойилларига асосланган мактабгача таълимга методология ва ёндашувларни ишлаб чиқишни бошладилар.
Келажакда мактабгача таълим жамиятнинг ўзгарувчан эҳтиёжлари ва болаларнинг жамиятдаги ўрни ҳақидаги ғояларга мувофиқ ривожланишда давом этди. Ҳозирги вақтда мактабгача таълим кўплаб мамлакатларнинг таълим тизимида муҳим босқич бўлиб, мактабгача таълим бўйича мутахассислар болаларни мактаб ҳаётига муваффақиятли мослашишга ва кейинги таълимга тайёрлашда муҳим рол ўйнайди. |
|---|
| Фаолият турлари | "Мактабгача таълим" мутахассислиги турли йўналиш ва ихтисосликларга эга бўлиши мумкин:
Мактабгача таълим педагогикаси ва методикаси: педагогик назария асосларини ва ёш болаларни ўқитиш усулларини ўргатиш.
Ерта болалик психологияси: мактабгача ёшдаги болаларнинг психологик ривожланишининг хусусиятларини ва психологик қўллаб-қувватлаш усулларини ўрганиш.
Мактабгача таълим муассасаларини ташкил этиш: мактабгача таълим муассасалари фаолиятини бошқариш ва ташкил этишга, шу жумладан режалаштириш, ташкил этиш ва назорат қилиш масалаларига қаратилган.
Махсус (инклюзив) таълим: махсус таълим эҳтиёжлари бўлган болалар билан ишлашнинг махсус усулларини ўргатиш ва инклюзив таълим муҳитини яратиш.
Ривожланиш ва ўйин педагогикаси: мактабгача ёшдаги болаларни ўқитиш асоси сифатида ривожланиш таълими ва ўйин фаолиятини ташкил этиш усулларини ўрганиш. |
|---|
| Иш жойлари | Мактабгача таълим бўйича мутахассислар турли соҳаларда ишлашлари мумкин, жумладан:
Мактабгача таълим муассасалари: болалар боғчалари, болалар марказлари, болалар боғчалари, кенгайтирилган кун гуруҳлари ва бошқа мактабгача таълим муассасаларида ишлаш. Ушбу ролда мактабгача таълим бўйича мутахассислар таълим ва тарбиявий тадбирларни ташкил этиш ва ўтказиш билан шуғулланадилар, болаларнинг ривожланишини кузатадилар ва қулай таълим муҳитини яратадилар.
Инклюзив муассасалар: инклюзив муҳитда махсус таълим эҳтиёжлари бўлган болаларга таълим берадиган муассасаларда ишлаш. Ушбу соҳадаги мактабгача таълим бўйича мутахассислар ҳар бир бола учун индивидуал ёрдам ва мослашувни таъминлайди.
Маслаҳат ва таълим марказлари: эрта болалик таълими бўйича мутахассислар ота-оналарга ота-оналик кўникмаларини ривожлантиришга ва фарзандларининг оптимал ривожланишини таъминлашга ёрдам берадиган оилани қўллаб-қувватлаш ва таълим бўйича маслаҳат марказларида ишлаш.
Таълим лойиҳалари: жамиятда мактабгача таълимни ривожлантиришни қўллаб-қувватлашга, таълим материаллари ва ресурсларини яратишга, ота-оналар ва ўқитувчилар учун тренинглар ва семинарлар ўтказишга қаратилган таълим лойиҳалари ва дастурий ташаббусларда ишлаш.
Илмий-тадқиқот фаолияти: таълим соҳасидаги илмий тадқиқотлар соҳасида ишлаш, эрта болалик психологияси ва педагогикасини ўрганиш бўйича лойиҳаларда иштирок этиш, мактабгача таълим учун техника ва дастурларни ишлаб чиқиш. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Мактабгача таълим бўйича мутахассислар ёш болалар ва уларнинг оилалари билан муваффақиятли ишлаш учун турли хил кўникмаларга эга бўлишлари керак:
Педагогик кўникмалар: мактабгача ёшдаги болаларни ўқитишнинг педагогик назарияси ва усуллари асосларини тушуниш, таълим дастурларини яратиш ва турли хил дарсларни ўтказиш қобилияти.
Мулоқот қобилиятлари: болалар билан ҳам, уларнинг ота-оналари ва ҳамкасблари билан ҳам самарали мулоқот қилиш қобилияти, ўз фикрлари ва ғояларини тушунарли ва тушунарли тилда ифода этиш қобилияти.
Жамоада ишлаш кўникмалари: жамоада ишлаш, бошқа ўқитувчилар ва мутахассислар билан ҳамкорлик қилиш, ўзаро ёрдам ва ишонч муҳитини яратиш қобилияти.
Ерта болалик психологиясини тушуниш: мактабгача ёшдаги болаларнинг психологик ривожланишининг хусусиятларини билиш, ҳар бир боланинг индивидуал эҳтиёжларига мувофиқ усул ва ёндашувларни мослаштириш қобилияти.
Ижодий кўникмалар: болаларни ўқитиш ва ривожлантириш учун қизиқарли ва ижодий тадбирларни ихтиро қилиш, ўйинлар, мусиқа, расм чизиш ва ижодкорликнинг бошқа шаклларидан фойдаланиш қобилияти.
Ташкилий кўникмалар: дарс жадвалини режалаштириш, синф ёки ўйин хонаси майдонини ташкил қилиш, тартиб ва интизомни бошқариш қобилияти.
Ўзгаришларга мослашиш: мослашувчанлик ва болалар ва уларнинг оилаларининг ўзгарувчан шароитлари ва эҳтиёжларига мослашиш қобилияти, янги вазиятларга тезкор жавоб бериш.
Емпатия ва бағрикенглик: болалар ва уларнинг ота-оналарининг ҳис-туйғулари ва эҳтиёжларини тинглаш ва тушуниш, тушуниш, бағрикенглик ва раҳм-шафқат кўрсатиш қобилияти. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5111800 |
|---|
