| Касб тавсифи | Бакалавриат журналистика йўналиши талабаларга медиа соҳасида ишлаш учун зарур бўлган кенг кўламли билим ва кўникмаларни беради. У босма журналистика, радиоешиттириш, телевидение, онлайн журналистика ва мултимедиа ишлаб чиқариш каби турли тадбирларни қамраб олади. Талабалар тадқиқот, интервю, матнни таҳрирлаш ва турли платформалар учун контент яратиш каби журналистика асосларини ўрганадилар. Шунингдек, улар профессионал журналистика этикаси ва меъёрлари, шунингдек, медиа ҳуқуқи ва ижтимоий медиа асослари бўйича ўқитилади.
Талабалар анъанавий журналистика кўникмаларини ўзлаштиришдан ташқари, дастур рақамли трансформация, мултимедиа журналистикаси ва ижтимоий медиа каби медиа саноатининг замонавий тенденцияларини ҳам қамраб олади. Талабалар янгиликларни тўплаш, қайта ишлаш ва тарқатиш учун турли хил воситалар ва технологиялардан фойдаланишни ўрганадилар ва оммавий ахборот воситаларининг жамият ва маданиятга таъсирини ўрганадилар. Ўқиш охирида битирувчилар журналистиканинг турли соҳаларида муваффақиятли ишлашга, шунингдек, жамоатчилик мулоқоти ва ахборот маконини шакллантиришда фаол иштирок этишга имкон берадиган кенг қамровли кўникма ва билимларга эга бўладилар. |
|---|
| Касб тарихи | Журналистика тарихи кўп асрлар давомида биринчи босма нашрларнинг пайдо бўлиши ва оммавий ахборот воситаларининг ривожланишидан бошланган. Қадимги Рим газеталаридан тортиб замонавий рақамли платформаларгача журналистика ҳар доим маълумот алмашиш ва жамоатчилик фикрини шакллантиришда муҳим рол ўйнаган.
Журналистиканинг дастлабки мисолларини қадимги цивилизацияларда кўриш мумкин, бу эрда одамлар янгиликлар ва воқеаларни ёзиб олиш учун лойдан ясалган плиталар ва пергаментлар каби турли хил воситалардан фойдаланганлар. Бироқ, журналистиканинг ҳақиқий даври ХВ асрда босмахона ихтироси билан бошланди, биринчи газеталар ва босма нашрлар кенг аудиторияга тақдим этилди.
ХIХ-ХХ асрларда журналистика телеграф, фотография, радио ва телевидение каби технологияларнинг ривожланиши туфайли инқилобга учради. Ушбу алоқа воситалари журналистларга янгиликларни тезроқ ва кенгроқ миқёсда этказиш имконини берди, бу эса жамият ва сиёсатга катта таъсир кўрсатди. Журналистика тарихидаги муҳим воқеалар босма инқилоб, биринчи оммавий газеталарнинг яратилиши, таблоид матбуотининг кўтарилиши ва радио ва телевизион янгиликларнинг пайдо бўлиши каби воқеалар эди.
ХХ аср охири ва ХХI аср бошларида Интернет ва рақамли технологияларнинг ривожланиши билан журналистика эволюцияни давом эттирди, ахборот тарқатиш ва аудитория билан мулоқот қилиш учун янги имкониятлар очди. Онлайн журналистика, блоглар, ижтимоий тармоқлар ва влоглар журналистларга ўзларининг қийинчиликлари ва имкониятларини олиб келадиган оммавий ахборот воситаларининг янги шаклларига айланди. Шунга қарамай, журналистиканинг мақсади жамиятни хабардор қилиш, шакллантириш ва илҳомлантириш, ҳокимиятни бошқариш ва сўз эркинлигини ҳимоя қилиш ролини ўйнаш эди. |
|---|
| Фаолият турлари | Журналистика ҳар хил турлари ва турларини қамраб олади, уларнинг ҳар бири ўзига хос хусусият ва функцияларга эга. Мана улардан баъзилари:
Босма журналистика: газета, журнал ва журналистик мақолалар нашрларини ўз ичига олади. Ушбу турдаги журналистика одатда қоғоз ёки журналистик порталлар каби босма воситалар орқали интернетда тарқатиш учун мўлжалланган.
Радио журналистикаси: бу радио учун аудио дастурлар ва янгиликлар дастурларини яратиш. Радио журналистлари одатда радио орқали эфирга узатилиши мумкин бўлган скриптлар, репортажлар ва интервюлар устида ишлашади.
Телевизион журналистика: видео репортажлар, янгиликлар дастурлари, ҳужжатли филмлар ва телевидение учун интервюлар яратишни ўз ичига олади. Ушбу турдаги журналистика одатда видео материаллар ва графикалар ёрдамида маълумотларни визуал тарзда тақдим этишни талаб қилади.
Онлайн журналистика: бу янгиликлар сайтлари, блоглар, ижтимоий тармоқлар ва видео ҳостинг каби онлайн платформалар учун янгиликлар материаллари ва таркибини яратишдир. Онлайн журналистика интерактивлик, лаҳзалик ва мавжудлик каби ўзига хос хусусиятларга эга.
Тергов журналистика: ушбу турдаги журналистика коррупция, қонун бузилиши, ҳокимиятни суиистеъмол қилиш ва бошқа ижтимоий аҳамиятга эга муаммоларни чуқур текшириш ва очишга қаратилган. Тергов репортажлар кўпинча узоқ муддатли тадқиқотлар ва ўз текширувларини талаб қилади.
Маданий журналистика: бу маданий воқеалар, санъат, адабиёт, кино ва мусиқанинг тавсифи ва таҳлили. Маданий журналистлар маданий ҳодисалар ва тенденциялар ҳақида шарҳлар, интервюлар, шарҳлар ва таҳлилий мақолалар ёзадилар.
Спорт журналистикаси: спорт тадбирлари, ўйинлар, спортчилар билан суҳбатлар ва таҳлилий шарҳларни ўз ичига олади. Спорт журналистлари газета, журнал, радио ва телевидениеда ишлайди. |
|---|
| Иш жойлари | "Журналистика" мутахассислиги бўйича ишлаш ижодий ва ахборот ишлари учун турли хил имкониятларни тақдим этади. Ушбу мутахассислик бўйича битирувчилар учун баъзи машҳур мартаба йўллари:
Журналист: газета, журнал, радио, телевидение ёки онлайн нашрларда журналист сифатида ишлаш. Бунга мақолалар ёзиш, суҳбатлашиш, матнларни таҳрирлаш, янгиликлар сюжетлари ёки репортажлар яратиш киради.
Муҳаррир: таҳрирловчининг позициялари матн материалларини таҳрирлаш, созлаш ва такомиллаштириш, шунингдек босма нашрларда ёки онлайн платформаларда таркибни бошқаришни ўз ичига олади.
Мухбир: мухбир сифатида ишлаш сиёсат, иқтисодиёт, маданият, спорт ва бошқа соҳалардаги янгиликлар ва воқеаларни ёритишни ўз ичига олади.
Телебошловчи/радио бошловчиси: тақдимотчининг позициялари янгиликларни тақдим этиш, меҳмонлар билан суҳбатлашиш, радио ёки телевидениеда мунозарали дастурлар ёки эстрада шоуларини ўтказишни ўз ичига олади.
Онлайн журналист: янгиликлар сайтлари, блоглар, видео ҳостинг ва ижтимоий тармоқларни ўз ичига олган онлайн платформаларда ишлаш. Бунга мақолалар ёзиш, видео контент яратиш, ижтимоий медиа ёки подкастларни сақлаш киради.
Тергов журналисти: коррупция, ҳокимиятни суиистеъмол қилиш ёки бошқа ижтимоий аҳамиятга эга масалалар бўйича чуқур тергов ва эксклюзив материаллар устида ишлаш.
Танқидчи: танқидчининг позицияси китоблар, филмлар, кўргазмалар ёки спорт тадбирлари каби маданий, бадиий ёки спорт тадбирларини кўриб чиқиш ва таҳлил қилишни ўз ичига олади. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Журналистикада муваффақиятли мартаба учун зарур бўлган кўникмаларга қуйидагилар киради:
Ажойиб ёзма ифода: журналист аниқ ва қисқа ёзиш қобилиятига, маълумотни тузиш ва ўз фикрларини аниқ ва ишончли ифода этиш қобилиятига эга бўлиши керак.
Тадқиқот кўникмалари: тадқиқот ўтказиш, турли манбалардан маълумот тўплаш, фактларни текшириш ва маълумотларни танқидий таҳлил қилиш қобилияти.
Интервю қобилиятлари: яхши журналист саволлар беришга, турли одамлар билан суҳбатлашишга ва қизиқарли маълумотларни олишга қодир бўлиши керак.
Таҳририят маҳорати: матнларни таҳрирлаш, имло ва грамматикани текшириш, ёзиш тузилиши ва услубини яхшилаш қобилияти.
Босим остида ишлаш қобилияти: журналистикада тез-тез фавқулодда вазиятлар ва қаттиқ муддатлар мавжуд. Журналист стрессли шароитларда самарали ишлаши ва белгиланган муддатларга риоя қилиши керак.
Мултимедиа кўникмалари: замонавий медиа дунёсида нафақат матн, балки аудио, видео ва фото форматларда ҳам контент яратиш кўникмаларига эга бўлиш муҳимдир.
Ижтимоий кўникмалар ва алоқа: журналист очиқ, очиқкўнгил бўлиши ва турли одамлар билан алоқа ўрнатиши, шунингдек, ўз жамоаси ичида ҳам, ташқи манфаатдор томонлар билан ҳам самарали мулоқот қила олиши керак.
Ахлоқ ва қонунчиликни тушуниш: журналистиканинг ахлоқий меъёрлари ва тамойилларини, шунингдек, сўз эркинлиги, махфийлик ва маълумотларни ҳимоя қилиш билан боғлиқ қонунчиликни тушуниш муҳимдир. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5220100 |
|---|
