| Касб тавсифи | Бакалаврда "Филология ва тил ўрганиш" ихтисослиги турли халқларнинг тиллари, адабиёти ва маданиятини, шунингдек тилларни ўқитиш усулларини чуқур ўрганишга қаратилган. Талабалар тилшунослик, тил назарияси ва тарихи, адабиёцҳунослик, таржимашунослик, шунингдек чет тилларини ўқитишнинг замонавий усулларини ўрганадилар. Дастур ўзига хос тиллар (масалан, инглиз, немис, француз) бўйича курсларни ўз ичига олади, бу эрда уларнинг грамматикаси, фонетикаси, услуби ва сўз бойлиги, оғзаки ва ёзма нутқ амалиёти ўрганилади.
Ушбу мутахассислик битирувчилари таълим муассасаларида, таржима бюроларида, нашриётларда, маданий марказларда ва халқаро ташкилотларда ишлашга қодир бўлган юқори малакали филологлар ва ўқитувчиларга айланадилар. Улар маданиятлараро алоқа кўникмаларига эга, адабий матнларни таҳлил қилиш ва талқин қилиш, тилларни ўрганиш учун ўқув материаллари ва дастурларни яратиш қобилиятига эга. Уларнинг касбий фаолияти замонавий глобаллашган дунёда муҳим рол ўйнайдиган тил ва маданий хилма-хилликни ривожлантиришга қаратилган. |
|---|
| Касб тарихи | "Филология ва тил ўрганиш" ихтисослиги тил, адабиёт ва таълимнинг ривожланиши билан боғлиқ чуқур тарихий илдизларга эга. Филология фан сифатида қадимги юнон ва Рим олимлари тил ва адабиётни мунтазам равишда ўрганишни бошлаганларида пайдо бўлган. Гомер ва унинг достонлари биринчи филологик тадқиқотлар мавзуси бўлган ва Аристотел мактабидан Алексей биринчи грамматик қоидаларни ишлаб чиққан.
Ўрта асрлар насронийликнинг тарқалиши ва Инжилни турли тилларга таржима қилиш зарурати туфайли филологиянинг гуллаб-яшнаган даврига айланди. Бу даврда қадимий матнларни сақлаган ва шарҳлаган роҳиблар ва олимлар муҳим рол ўйнаган. Уйғониш даврида филология классик меросга бўлган қизиқиш туфайли янги туртки олди, бу эса қадимги юнон ва лотин матнларини ўрганишга ва гуманитар фанларни ривожлантиришга олиб келди.
ХIХ асрда филология академик фан сифатида шаклланди ва уни ўрганиш университет дастурларининг бир қисмига айланди. Шу билан бирга, филологияда лингвистик йўналиш ривожлана бошлади, бу қиёсий тарихий услубни яратишга ва ҳинд-Европа тилларини ўрганишга олиб келди. XX асрдан бошлаб глобаллашув ва маданиятлараро алоқаларнинг ўсиши билан чет тилларини ўқитиш ва самарали ўқитиш усулларини ишлаб чиқиш зарурати ошди. Бугунги кунда филология ва тилларни ўқитиш ривожланишда давом этмоқда, классик ёндашувларни янги технологиялар ва техникалар билан бирлаштириб, замонавий таълим ва маданий қийинчиликларга мос келади. |
|---|
| Фаолият турлари | "Филология ва тил ўрганиш" мутахассислигида тилларни ўрганиш, адабиёт ва ўқитиш усулларининг турли жиҳатларини қамраб оладиган бир нечта тур ва турлар мавжуд. Асосий турларга назарий ва амалий филология, шунингдек тилларни ўқитиш методикаси киради. Ушбу турлар доирасида турли хил ихтисослашувларни ажратиш мумкин.
Турлари:
Назарий филология:
Тилшунослик: фонетика, морфология, синтаксис, семантика ва прагматикани ўз ичига олган тилнинг тузилиши, функциялари ва эволюциясини ўрганиш.
Адабиёцҳунослик: адабий асарларни таҳлил қилиш ва талқин қилиш, адабий оқимларни, жанрларни ва адабиёт тарихини ўрганиш.
Амалий филология:
Таржимашунослик: таржима назарияси ва амалиёти, шу жумладан тиллараро ва маданиятлараро таржима, ёзма ва оғзаки таржима.
Социолингвистика: тил сиёсати, тилни режалаштириш ва тил алоқаларини ўз ичига олган тил-жамият муносабатларини ўрганиш.
Тилларни ўқитиш методикаси:
Она тилини ўқитиш: таълим муассасаларида она тилини ўқитиш усуллари ва материалларини ишлаб чиқиш.
Чет тилларини ўқитиш: чет тилларини ўқитиш методикаси, ўқув дастурларини ишлаб чиқиш, ўқитишда замонавий технологиялардан фойдаланиш.
Турлари:
Тил ихтисослиги бўйича:
Миллий тиллар: рус, немис, француз, Хитой ва бошқа филологияларни ўз ичига олган она тилини ўрганиш ва ўқитиш.
Чет тиллари: инглиз, испан, италян, Араб ва бошқалар каби чет тилларини ўқитишга ихтисослашган.
Адабий ихтисослашув бўйича:
Классик филология: қадимги юнон ва лотин адабиёти ва тилини ўрганиш.
Замонавий адабиёт: замонавий адабий асарлар ва уларнинг муаллифларини ўрганиш.
Ўқитиш методикаси бўйича:
Анъанавий усуллар: грамматик таржима усули, аудио-лингвистик усул ва бошқалар каби классик ўқитиш усулларидан фойдаланиш.
Инновацион усуллар: замонавий технологиялар ва ёндашувларни, шу жумладан алоқа усулларини, мултимедиа ва интерактив платформалардан фойдаланишни қўллаш. |
|---|
| Иш жойлари | "Филология ва тил ўрганиш" мутахассислиги битирувчилари мактабларда, университетларда ва тил марказларида тилларни ўқитиш билан шуғулланишлари, турли ташкилотларда таржимон бўлиб ишлашлари, тил ва адабиёт соҳасида илмий-тадқиқот ишларини олиб боришлари, таҳрирлаш ва нашриёт билан шуғулланишлари мумкин. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Филология ва тил ўрганиш мутахассислиги бўйича битирувчиларнинг кўникмаларига тилларни юқори даражада билиш, матнлар ва адабий асарларни таҳлил қилиш қобилияти, ўқитиш ва ўқитиш кўникмалари, таржима ва маданиятлараро мулоқот қобилиятлари киради. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5120100 |
|---|
