| Касб тавсифи | Бакалавриатда "Биология" мутахассислиги талабаларга тирик организмларнинг хилма-хиллиги, уларнинг тузилиши, функциялари ва атроф-муҳит билан ўзаро таъсири тўғрисида фундаментал билимларни беради. Ўқиш давомида талабалар ҳужайра биологияси, генетика, экология, эволюция, физиология ва биокимё каби соҳаларни ўрганадилар. Назарий билимлардан ташқари, улар лаборатория ва дала тадқиқотларини ўтказиш, маълумотларни таҳлил қилиш ва илмий тажрибалар ўтказиш орқали амалий кўникмаларга эга бўладилар.
"Биология" мутахассислиги битирувчилари ўз билим ва кўникмаларини тиббиёт, фармакология, экология, қишлоқ хўжалиги, илмий тадқиқотлар ва таълим каби турли соҳаларда қўллашлари мумкин. Улар лабораторияларда, илмий-тадқиқот институтларида, университетларда, фармацевтика компанияларида, атроф-муҳитни муҳофаза қилишда, соғлиқни сақлаш муассасаларида ва биология мутахассислари талаб қилинадиган бошқа соҳаларда ишлашлари мумкин. Бундан ташқари, Биология мутахассислиги биология фанлари соҳасида кейинги таълим ва илмий мартаба учун ажойиб асосдир. |
|---|
| Касб тарихи | "Биология" ихтисослиги қадимги илдизларга эга, чунки тирик организмлар ва уларнинг функцияларини ўрганиш кўп асрлар давомида одамлар учун қизиқарли бўлиб келган. Бироқ, алоҳида илмий интизом сифатида биология 17-асрда маърифат даврида шакллана бошлади, олимлар тирик табиатни фаол ўрганишни, эволюция, ҳужайра тузилиши ва генетика назарияларини ишлаб чиқишни бошладилар.
ХИХ асрда микроскопия ва бошқа илмий усулларнинг ривожланиши билан биология тизимлаштирилиб, алоҳида илмий соҳа хусусиятига эга бўлди. Бу даврда ҳужайра назарияси, Дарвин эволюцияси назарияси, Мендел генетикаси ва биологиянинг кейинги ривожланишини белгилайдиган бошқа муҳим тушунчалар асослари қўйилди.
20-асрда биология ўзининг жадал ривожланишини давом эттирди, молекуляр биология, генетика, экология, физиология ва бошқалар каби кўплаб кичик соҳалар ва ихтисосларга кенгайтирилди. ДНК кетма-кетлиги ва генетик муҳандислик каби янги технологиялар ва тадқиқот усулларининг пайдо бўлиши билан биология замонавий тиббий, илмий ва технологик тараққиётда муҳим рол ўйнайдиган энг жадал ривожланаётган фанлардан бирига айланди. |
|---|
| Фаолият турлари | Молекуляр биология: ДНК, РНК, оқсиллар ва бошқа биомолекулалар даражасида ҳаётнинг молекуляр механизмларини ўрганиш.
Генетика: организмларнинг ирсият ва ўзгарувчанлигини, хусусиятларнинг ривожланиши ва меросхўрлигининг генетик механизмларини ўрганиш.
Екология: тирик организмларнинг атроф-муҳит билан ўзаро таъсирини таҳлил қилиш, экотизимлар, биологик хилма-хиллик ва табиатни муҳофаза қилишни ўрганиш.
Физиология: организмларнинг ташқи муҳит ва ички жараёнларнинг ўзгаришига функциялари ва реакцияларини ўрганиш.
Еволюцион биология: ердаги эволюция жараёнлари ва ҳаётнинг хилма-хиллигини, шу жумладан турларнинг келиб чиқиши ва уларнинг атроф-муҳитга мослашишини ўрганиш.
Биотехнология ва генетик муҳандислик: янги маҳсулотлар, дори-дармонларни яратиш ва турли муаммоларни ҳал қилиш учун биологик билим ва технологияларни қўллаш.
Тиббий биология: касалликларнинг биологик асосларини ўрганиш, касалликларни ташхислаш, даволаш ва олдини олиш усулларини ишлаб чиқиш. |
|---|
| Иш жойлари | Илмий тадқиқотлар: лаборатория шароитида ёки очиқ ҳавода биологик тадқиқотлар ўтказиш, маълумотларни таҳлил қилиш ва илмий мақолаларни нашр этиш.
Тиббий амалиёт: тиббиёт муассасаларида ишлаш, касалликларни ташхислаш ва даволаш, янги даволаш усулларини ишлаб чиқиш.
Екологик лойиҳалар: экологик тадқиқотларда иштирок этиш, табиатни муҳофаза қилиш, экотизимларни таҳлил қилиш ва уларни сақлаш дастурларини ишлаб чиқиш.
Ўқитиш ва таълим: университетлар ва мактабларда биология бўйича ўқув курсларини ўтказиш, талабаларни илмий ва касбий фаолиятга тайёрлаш.
Биотехнология ва фармацевтика: фармацевтика компанияларида ишлаш, дори воситалари, биологик фаол моддалар ва маҳсулотларни ишлаб чиқиш ва ишлаб чиқариш.
Маслаҳат фаолияти: қишлоқ хўжалиги, озиқ-овқат саноати ва бошқаларни ўз ичига олган турли соҳаларда биологик масалалар бўйича маслаҳатлар бериш. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Лаборатория кўникмалари: ускуналар билан ишлаш, тажрибалар ўтказиш, маълумотларни таҳлил қилиш ва хулосалар чиқариш қобилияти.
Аналитик фикрлаш: танқидий фикрлаш, маълумотларни таҳлил қилиш, нақшларни ажратиб кўрсатиш ва маълумотли қарорлар қабул қилиш қобилияти.
Кузатиш: тирик организмлар ёки экотизимлардаги тафсилотлар ва ўзгаришларни сезиш қобилияти.
Мулоқот қобилиятлари: яхши оғзаки ва ёзма алоқа, мураккаб тушунчаларни оддий тилда тушунтириш ва ҳамкасблар ва мижозлар билан мулоқот қилиш қобилияти.
Маълумотларни бошқариш: маълумотларни таҳлил қилиш ва визуализация қилиш дастурлари, статистик усуллар ва дастурлаш.
Екологик фикрлаш: тирик организмлар ва атроф-муҳит ўртасидаги муносабатларни тушуниш, табиатни муҳофаза қилиш ва барқарор ривожланиш муаммолари тўғрисида хабардорлик.
Муаммоларни ҳал қилиш қобилияти: биологик муаммолар ва муаммоларни ҳал қилишда ижодий ва инновацион ёндашувларни топишга тайёрлик ва қобилият. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5140100 |
|---|
