| Касб тавсифи | Бакалавриятда "Биотехнология" йўналиши талабаларга биотехнология соҳасида ишлаш учун зарур бўлган билим ва кўникмаларни беради, бу эса биология фанларини технология ва муҳандислик усуллари билан бирлаштиради. Ўқиш давомида талабалар биотехнологиянинг молекуляр биология, генетика, биоинформатика, ферментация, тўқима муҳандислиги ва биофармацевтика каби турли жиҳатларини ўрганадилар. Бундан ташқари, улар биологик фаол моддалар, дорилар, озиқ-овқат, биоматериаллар ва бошқа маҳсулотларни ишлаб чиқаришда замонавий технологиялар ва усулларни қўллашни ўрганадилар.
Биотехнология ихтисослиги тиббий биотехнология, озиқ-овқат биотехнологияси, қишлоқ хўжалиги биотехнологияси ва саноат биотехнологияси каби бир қанча соҳаларни ўз ичига олади. Тиббий биотехнология биологик принципларга асосланган дорилар, диагностика воситалари ва даволаш усулларини ишлаб чиқиш билан шуғулланади. Озиқ-овқат биотехнологияси янги озиқ-овқат маҳсулотларини яратишга, уларнинг сифати ва хавфсизлигини яхшилашга қаратилган. Қишлоқ хўжалиги биотехнологияси ўсимликларнинг янги навларини, касаллик ва зараркунандалардан ҳимоя қилиш усулларини ишлаб чиқишни ва ҳосилдорликни оширишни ўз ичига олади. Саноат биотехнологияси биологик маҳсулотлар, биоенергетика, биопластикалар ва бошқа саноат маҳсулотларини яратиш билан шуғулланади. |
|---|
| Касб тарихи | "Биотехнология" мутахассислиги биология фанлари ва муҳандислик технологияларини ривожлантиришда ўз илдизларига эга. ХХ аср бошида микробиология ва генетика консепсиялари пайдо бўлганидан сўнг, олимлар фойдали маҳсулотлар ишлаб чиқариш учун тирик организмлардан фойдаланиш имкониятларини фаол ўрганишни бошладилар. 1940-1950-йилларда антибиотиклар, витаминлар ва бошқа моддаларни ишлаб чиқариш учун микроорганизмлардан фойдаланиш билан боғлиқ саноат биотехнологиясининг жадал ривожланиш даври бошланди.
Биотехнологияни ривожлантиришнинг асосий босқичлари 1970-йилларда ДНК-рекомбинант технологияларни яратиш бўлиб, бу турлар орасидаги чегараларни кесиб ўтишга ва керакли хусусиятларга эга янги организмларни яратишга имкон берди, шунингдек, тиббиётда тўқима муҳандислиги ва ген терапиясига қизиқишнинг ортиши. Кейинги ўн йилликларда биотехнология фаол ривожланишда давом этди, шу жумладан касалликларни ташхислаш ва даволашнинг янги усулларини яратиш, янада самарали ишлаб чиқариш жараёнларини ишлаб чиқиш ва инновацион биологик маҳсулотларни яратиш.
Бугунги кунда биотехнология тиббиёт, қишлоқ хўжалиги, озиқ-овқат саноати, саноат ишлаб чиқариши ва атроф-муҳитни ўз ичига олган кўплаб соҳаларни қамраб олган илмий ва технологик тараққиётнинг энг истиқболли йўналишларидан бирига айланди. |
|---|
| Фаолият турлари | Тиббий биотехнология: дори воситаларини ишлаб чиқиш, диагностика усуллари, даволаш усуллари ва дори воситаларини ишлаб чиқариш.
Озиқ-овқат биотехнологияси: янги озиқ-овқат маҳсулотларини яратиш, уларнинг сифати, хавфсизлиги ва сақлаш муддатини яхшилаш.
Қишлоқ хўжалиги биотехнологияси: ўсимликларнинг янги навларини ишлаб чиқиш, касаллик ва зараркунандаларга қарши кураш усуллари, ҳосилдорликни ошириш.
Саноат биотехнологияси: биологик маҳсулотлар, биоёқилғи, биопластикалар ва бошқа саноат маҳсулотларини ишлаб чиқариш.
Тўқималар муҳандислиги: тиббий мақсадлар учун сунъий тўқималар ва органларни яратиш, шикастланган тўқималар ва органларни тиклаш.
Атроф-муҳит ва биоремедиация: ифлосланган муҳитни тозалаш, экотизимларни тиклаш ва экологик муаммоларни бартараф этиш учун биологик усуллардан фойдаланиш. |
|---|
| Иш жойлари | Лаборатория тадқиқотлари: янги маҳсулотлар, дорилар ёки технологияларни ишлаб чиқиш учун лаборатория шароитида тажрибалар ва таҳлилларни ўтказиш.
Ишлаб чиқариш: биологик маҳсулотлар, биоматериаллар ёки дори-дармонларни яратиш билан боғлиқ ишлаб чиқариш жараёнларида иштирок этиш.
Сифат назорати: маҳсулотлар сифати ва хавфсизлигини баҳолаш, биотехнологик усуллардан фойдаланган ҳолда ишлаб чиқариш жараёнларини кузатиш.
Тадқиқот фаолияти: биотехнология соҳасида янги техника ва технологияларни ишлаб чиқишга қаратилган илмий тадқиқотларда иштирок этиш.
Маслаҳат ва маслаҳат: компаниялар, ташкилотлар ёки давлат идоралари учун биотехнология бўйича эксперт ёрдамини тақдим этиш.
Таълим ва ўқитиш: университетларда биотехнология курсларини ўқитиш ёки ўқув дастурлари ва тренингларини ўтказиш. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Лаборатория кўникмалари: биологик материаллар билан ишлаш, тажрибалар ўтказиш, маълумотларни таҳлил қилиш ва натижаларни шарҳлаш қобилияти.
Биологик жараёнларни билиш: биотехнологияни ишлаб чиқиш ва қўллаш ортидаги асосий биологик механизмлар ва жараёнларни тушуниш.
Техник кўникмалар: ДНК кетма-кетлиги, ҳужайра маданияти, ферментация ва бошқалар каби биотехнологик жараёнларда қўлланиладиган замонавий технологиялар ва ускуналарга эга бўлиш.
Аналитик фикрлаш: мураккаб маълумотларни таҳлил қилиш, нақш ва тенденцияларни аниқлаш ва олинган маълумотлар асосида асосли хулосалар чиқариш қобилияти.
Бошқарув кўникмалари: биотехнология лойиҳаларини режалаштириш, мувофиқлаштириш ва бошқариш кўникмалари ва жамоада ишлаш ва ҳамкасблар билан самарали мулоқот қилиш қобилияти.
Ижодкорлик ва инновацион фикрлаш: биологик муаммоларни ҳал қилиш ва янги маҳсулотлар ва технологияларни яратиш учун янги ёндашувлар ва эчимларни топиш қобилияти. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 5320500 |
|---|
