Бухгалтер
| Касб таърифи | Немис тилидан «Buch» — китоб, «Halter» — ушловчи, яъни бухгалтерия соҳасидаги мутахассис деганидио. Бу — қонунлар мажмуига кўра ҳисоб-китоб тизимида ишловчи мутахассисдир. Унинг вазифаларига ўз вақтида солиқларни тўғри тўлаш, давлат органлари ва хусусий ташкилот эгалари билан ҳисоб-китоб қилиш, ташкилотнинг молиявий ҳолатини назорат қилишдан иборатдир. Халқаро бухгалтерлар уюшмаси стандартларига кўра бош бухгалтер, аудитор, молиявий директор ва молия консультантини “профессионал бухгалтерлар” саналади. Ташкилотларда бу касб эгалари касса, асосий воситалар, валюта оперцияси, маош ҳисоб-китоби, омбор ишлари билан шуғулланишади. Кичик корхоналарда бухгалтер барча нарса учун жавобгар бўлиши мумкин. Бухгартернинг бажараётган ишлари корхона бошлиғи ва Молия Вазирлиги ҳамда Солиқ Қўмитаси қонун ва фармойишлари асосида текшириб борилади. |
|---|---|
| Касб тарихи | Илк бухгалтерия ҳисоботи қиёслари 7000 йилга бориб тақалади ва илк ҳисобот қолдиқлари қадимги Вавилон ҳамда Ассириядан топилган. У вақтлар одамлар дон хўжалик маданияти ва подаларни ёзиб олиш учун оддий бухгалтерия усулларидан фойдаланишган. Одамларда ортиқча лой идишлари ва турли хилдаги хўжалик моллари пайдо бўлишни бошланганидан кейингина бойлик нималигини тушуниб етишган. Бор мол-мулкни ҳисоблаш учун қадимги бухгалтерлар кичик лойли пуфакчалардан, номли белгилардан фойдаланишган. Ҳар бир шакл турли маҳсулотни коърсатиб берган. Масалан, доира шаклидаги белгилар дон ва қўйларни ифодалаган. Маҳсулотларни олди-соттиси илк бор Шумер шаҳрида эрамиздан аввалги 3700 йил олдин қайт этилган. Ҳар бир олди-сотти лой тахтачаларига ёзиб олинган. Бундай маълумотлар саводхонлик, пухталик билан керакли адабиётларни ва ҳисоб китобларни оърганаётган одамларда сақланган. Саводхонлар молиявий ҳужжатлар бўйича жавобгар ҳисобланишган. Ушбу ҳисоботлар пона шаклидаги энг қадимий ёзув намуналари саналади. Шу сабабдан бу белгилар ёзув ва ҳисоб-китоблар учун асосий рагъбат ҳисобланган. Қадимги Юнонистонда ҳисоб-китоб ишлари гипсланган тахтачаларда олиб борилган. Танга коъринишидаги пулларнинг келиб чиқиши ҳам шу даврларга бориб тақалади. Пул пайдо боълишига қадар товар айирбошлаш билан шугъулланишган. Бунда асосан, кумуш, дон ва шунга оъхшаш асосий маҳсулотлар билан алмашишган. Юнон банк иши пул алмаштириш, қабул қилинган депозитлар ва тақдим этилган муддатли қарз фоизлари билан шуғулланган. Қадимги Дунё тарихида Қадимги Рим кўплаб соҳаларда катта ютуқларга эришган энг кучли асосий империя бўлган. Рим ўзининг техник ютуқлари, йўллари, мармардан қилинган иншоотлари ва акведук сув қувурлари билан машхур. Бундан ташқари молия ишлари, солиқлар, келишувлар, ҳуқуқ тизимлари ва бюрократик тизим ҳужжатлари (кодекс, журналлар) ни оъзида акс этган молия ва ҳуқуқ тизимлари ривожланган. Нақд пул, истеъмол предметлари ва келишувлар ҳисоботи билан Рим армия ҳарбийлари шуғулланишган. |
| Фаолият турлари | Қардош касблар: - Иқтисод - Бухгалтер ҳисоб-китоби, таҳлил ва аудит иқтисоди - Солиқ ва солиққа тортиш иқтисоди - Молия ва кредит иқтисоди - Ташкилот ва корхоналар иқтисоди |
| Иш жойлари | Бухгалтерлар жуда талаб кучли касблардан бири бўлиб, давлат корхоналари ҳамда шахсий идораларда ҳам фаолият олиб бориши мумкин. |
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Бухгалтерлик касбини танламоқчи бўлганлар қуйидаги сифатларга эга бўлиши зарур:ўз ишига жавобгарлик, ҳамжиҳатлик, тартиб, юқори савияли ишчанлик, мантиқий хотиранинг кучлилиги, диққатни жамлай олиш ва шовқин-сиронга чалғимаслик, мавҳумликлар устидаги фикрлаши юқори даражада бўлиши ва албатта, компьютер билимларини чуқур эгаллаш. |
| Мутахассислик йўналишнинг шифри | 3340901 |